โดย ดร. โกเมษ จันทวิมล

มีคนกล่าวว่าข้อมูลเปรียบเหมือนแหล่งน้ำมันจริงหรือไม่ (Data is the New Oil)?

ข้อมูลมีความเหมือนกับแหล่งน้ำมัน คือสามารถนำมาใช้ประโยชน์ และก่อให้เกิดรายได้แก่เจ้าของน้ำมัน หรือข้อมูล ยิ่งมีการแปรสภาพหรือสร้างมูลค่าเพิ่มน้ำมัน หรือข้อมูล มากขึ้นเท่าไร ก็จะยิ่งสร้างความมั่งคั่งให้กับเจ้าของมากขึ้นเท่านั้น สิ่งที่ต่างระหว่างน้ำมันและข้อมูล คือ น้ำมันใช้แล้วหมดไป หากแต่ข้อมูลยิ่งนำไปใช้ประโยชน์มากเท่าไหร่ ข้อมูลรวมถึงประโยชน์ที่จะได้รับจะยิ่งมากขึ้นๆ เป็นเท่าทวีคูณ

ศักยภาพในการใช้ประโยชน์จากข้อมูล

แบ่งระดับศักยภาพในการใช้ประโยชน์จากข้อมูลได้เป็น 4 ระดับ

1. Business Monitoring

การนำข้อมูลที่เกิดขึ้นแล้วมาพิจารณาว่าดีหรือไม่ดี เช่น ยอดขายเมื่อวานนี้ของสาขาดีหรือไม่ดี สินค้าอะไรขายดีหรือไม่ดี หรือการตอบคำถามว่าเกิดอะไรขึ้นในอดีต (What Happened)

2. Business Insights

เป็นการหาสาเหตุว่าทำไมจึงเกิดขึ้น เกิดขึ้นเพราะอะไร เช่น สาขานี้ขายดี เพราะมีการส่งเสริมการขาย หรือสาขานี้ขายไม่ดี เพราะผลกระทบจากล็อคดาวน์

3. Business Optimization

คือการทำสิ่งที่ดีอยู่แล้วให้ดียิ่งขึ้นไปอีกได้อย่างไร หรือจะแก้ไขสิ่งที่ไม่ดีได้อย่างไร เช่น สาขานี้ยอดขายดี จะทำให้ขายดียิ่งขึ้นได้อย่างไร ส่วนสาขาที่ยอดขายไม่ดี จะแก้ไขให้ยอดขายดีขึ้นอย่างไร

4. Data Monetization

คือ การนำข้อมูลเชิงลึกหรือ Insight ไปทำเงิน ซึ่งอาจจะเป็นการใช้ข้อมูลร่วมกัน ระหว่างแผนกในองค์กร หรือการนำข้อมูลนั้นขายต่อพันธมิตรหรือบุคคลภายนอก ยกตัวอย่างเช่น ฝ่ายขายอาจให้ข้อมูลยอดขายสาขาที่ผลงานไม่ดีในช่วงโควิด19 กับฝ่ายวางแผนกลยุทธ์ เพื่อพิจารณาว่าจะทำการพิจารณาปิดบริการชั่วคราว หรือปิดสาขาเป็นการถาวร หรือการให้พันธมิตรเข้ามาขายสินค้าที่ส่งเสริมกับผลิตภัณฑ์ของเราโดยแบ่งผลกำไรกัน

กรณีศึกษา

องค์กรธุรกิจจำเป็นต้องมีความสามารถในการทำ Business Monitoring, Business Insights และ Business Optimization เพื่อความอยู่รอดในยุค New Normal อย่างไรก็ดี หากองค์กรต้องการเติบโตอย่างยั่งยืน ในสภาไแวดล้อมที่มีการเปลี่ยนแปลงและผันผวน จำเป็นต้องมีศักยภาพระดับ Data Monetization

ยกตัวอย่างองค์กรที่อยู่ในระดับ Data Monetization ได้แก่

สตาร์บัคส์

จากข้อมูลที่มีในองค์กรพบว่าสาขาที่ใกล้มหาวิทยาลัยจะขายกาแฟได้ดีตอนกลางคืน โดยลูกค้าส่วนใหญ่เป็นนักศึกษา และใข้บริการต่อครั้งเป็นเวลานานหลายชั่วโมง สตาร์บัคส์ จึงจับมือกับ Spotify ผู้ให้บริการเพลง โดยลูกค้าสามารถนำใบเสร็จมาขอรหัสเพื่อฟังเพลงฟรีใน Spotify

Redfin

ผู้บริการขายบ้านและคอนโดมีเนียม ใช้ประโยชน์จากข้อมูลและราคาสินทรัพย์ที่ตกลงซื้อขายกันในเว็บไซต์ รวมถึงข้อมูล Open Data จากหน่วยงานรัฐ เพื่อประเมินว่าราคาบ้านของลูกค้าน่าจะขายได้ราคาเท่าไหร่ รวมถึงการแนะนำการปรับปรุงบ้านที่เหมาะสมเพื่อให้ได้ราคาขายบ้านที่ดีขึ้น

Corelogic

ขายบริการข้อมูลกับผู้ซื้อบ้านว่าจะมีความเสี่ยงอะไรบ้าง ก่อนจะตัดสินใจซื้อบ้านที่สนใจ โดยวิเคราะห์จากข้อมูลทั้งที่มีโครงสร้างและไม่มีโครงสร้าง เช่น ประวัติ น้ำท่วม พายุ การซ่อมถนน

หรือในขั้นตอนการผลิต อาจใช้ Internet of Thing โดยการติดตั้งเซนเซอร์ในโรงงานที่เชื่อมโยงเครื่องจักรทุกเครื่องกันได้ผ่านอินเทอร์เน็ต เพื่อวิเคราะห์ประสิทธิภาพการผลิต คาดการณ์เมื่อไหร่ที่เครื่องจักรควรหยุดทำงาน หรือคาดการณ์แผนการซ่อมบำรุงเครื่องจักรที่เหมาะสม (Predictive Maintenance)